Otomobil lastikleri
Mevsime ve ortama bağlı olarak farklı lastikler kullanırız. Lastikler arasındaki farklar belirgin olabilir; mesela diş derinliğinde olduğu gibi. Fakat diğer alanlarda farkların belirlenmesi daha zor olabilir hatta imkansız olabilir. Örneğin lastik kauçuk bileşimini ele alalım: Farklı bileşimleri birbirinden ayırt etmek zor olsa da, lastik özellikleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptirler.
Peki lastikler tam olarak neyden yapılır?
Her şeyden önce, kauçuk bileşimlerinin üreticiden üreticiye değiştiğini bilmeniz gerekir. Bu bileşenler farklı lastik ebatları ve tipleri arasında da farklılık gösterir ve her zaman tercih edilen sürüş özelliklerine bağlıdır. Lastik malzemesi, kullanıma bağlı olarak değişen miktarlarda aşağıdaki unsurlardan oluşur:
Otomobil lastiklerinin ana bileşeni, doğal ve sentetik kauçuk (polimer olarak da bilinir). Bu malzemeler, çeşitlerine bağlı olarak yüksek seviyede kayma direnci ve işlendikten sonra, tercih edilen esnekliği sağlar. Ayrıca kauçuk; çabuk aşınma ve düşük sıcaklıklarda sertleşme ya da yüksek sıcaklıklarda yumuşama gibi dezavantajlara da sahiptir.
Doğal kauçuğun kaynağı, büyük plantasyonlardaki kauçuk ağaçlarıdır. Ağacın kabuğu kesilir ve özsuyu alınır. Bu özsuyu latekstir. Sentetik kauçuğun avantajı ise, özelliklerinin değiştirilebilmesidir. Üretici olarak, malzemeleri seçerken lastiklerinizin sizi her türlü hava koşulunda güvenle taşıyacağından emin olabiliriz.
Genellikle kauçuğa dolgu maddeleri eklenir. Bu dolgu maddeleri karbon siyahı, silika, karbon ya da tebeşir olabilir. Kauçuğu bağlar ve aşınmaya karşı daha dirençli hale getirirler, çünkü kauçuk kendi başına özellikle kırılma sonucu parçalanabilir. Bu etkiye karşı koymak ve lastiklerinizin kilometre performansını artırmak için dolgu maddeleri kullanırız. Fakat bu, kauçuğun bileşimini biraz sertleştirebilir.
Dolgu maddeleri, aynı zamanda lastiklere rengini de verir. Kullanılan ilk dolgu maddesi karbon siyahıydı ve lastiklere rengini veriyordu. Fakat daha sonra diğer dolgu maddeleri ve dolayısıyla diğer renkler kullanılmaya başlandığında bile renkli lastikler çığır açamadı. Bu yüzden lastikler bugün hala siyah.
İlk günlerin aksine, modern lastik üretiminde bileşimde silika kullanıyoruz. Silika, silisik asit tuzudur. Bu madde, daha sonra lastiklerin vulkanizasyonu için gerekli olan sülfür ile kauçuğu iyi bir şekilde bağlar. Bu işlem sırasında lastik malzemesi ısıtılarak maddelerin her birinin kimyasal bağları birleştirilir ve elastik kauçuk oluşturulur. Bu, iyi kilometre performansını diğer özelliklerden ödün vermeksizin sağlamamıza olanak tanır.
Plastikleştiriciler, karda ve yağmurda bile lastiğin size olumlu ve güvenli bir his vermesini sağlar. Bu yağlar ve reçineler lastiği esnekleştirir ve malzemenin yol tutuşunu iyileştirir. Siz sürücüler için bu, plastikleştiricilerin yuvarlanma direncini artırdığı anlamına gelir. Yağlar da lastiğin kayma direncine de katkıda bulunur. Bu yüzden kış lastiklerinde yaz lastiklerine göre daha fazla yağ kullanılır ve plastikleştiriciler kauçuğun düşük sıcaklıklarda sertleşmesini önler.
Kış lastikleri neden özellikle 7C°'nin altındaki sıcaklıklarda etkilidir?
Lastiklerde kauçuğun ana bileşenleri olan dolgu maddeleri ve plastikleştiricilerin yanı sıra yukarıda bahsedilen sülfür gibi kimyasallar ve antioksidanlar da kullanılır. Bunlar da sürüş davranışını etkiler. Yeni bir kauçuk bileşiğinin geliştirilmesi için, malzemelerin sürekli olarak dengelenmesini gerekir. Bu, lastikten lastiğe ve kullanılan malzemeye göre değişen karmaşık bir süreçtir.
